„BiZ to powrót do słusznie minionej przeszłości.”

Nasze uwagi do nowego przedmiotu szkolnego “Biznes i Zarządzanie”

We wrześniu 2023 roku w szkołach ponadpodstawowych ma pojawić się przedmiot “Biznes i Zarządzanie”, który zastąpi dotychczasowe “Podstawy Przedsiębiorczości”. Ministerstwo Edukacji i Nauki zapowiada, że to “nowy wymiar nauczania przedsiębiorczości w szkołach”. 

Konfrontujemy duże ambicje “BiZ” z treścią rozporządzenia, które jest eklektyczną mieszanką, całkiem potrzebnego praktycznego podejścia z ideologicznym uproszczeniem. Choćby najbardziej rzucające się w oczy: zamiast znanego z Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej określenia “społeczna gospodarka rynkowa”w zarządzeniu czytamy już tylko o “gospodarce rynkowej”. Uczniowie dalej będą się uczyć przeterminowanej wiedzy, a nacisk położony jest nie na to, co faktycznie pomoże im w wyzwaniach dorosłego życia. Jako środowisko ekonomistów i ekonomistek z uczelni krajowych oraz zagranicznych sugerujemy znaczną korektę przedmiotu.

Gdzie wiedza niezbędna dla “Biznesu i Zarządzania” w XXI wieku?💰

Czytając treść rozporządzenia odnosimy wrażenie, że powstało ono nie w 2022 roku, ale w latach 90. Brakuje choćby wzmianki o kluczowych wyzwaniach takich jak kryzys klimatyczny czy transformacja cyfrowa oraz ich wpływ na zmianę modeli biznesowych. Zamiast krytycznego myślenia i szukania nowych rozwiązań, znajdujemy jednostronne nakazy poprawności politycznej, jak np.: “wykazuje zalety gospodarki opartej na mechanizmie rynkowym, doceniają fundamentalne wartości, na jakich się opiera (wolność gospodarcza, prywatna własność).” 

W czasach postpandemicznych oraz po licznych kryzysach m.in. w 2008 roku czy w strefie euro, wiemy, że obecny system nie jest pozbawiony wad, a często prowadzi do patologii – niszczenia zasobów planety, skrajnych nierówności, niedostatecznego zabezpieczenia społecznego w gospodarce opartej na nieskończonym zysku. Brak zniuansowania tematyki gospodarczej, bez zdolności do krytyki i refleksji, nie jest edukacją, ale propagandą. Przedmiot już z pierwszym dzwonkiem na lekcje będzie przeterminowany i przyłoży się do cementowania wadliwego porządku, niż tworzenia innowacji – zarówno w zakresie biznesowym, jak i społecznym. 

❗Państwowa edukacja pomija rolę państwa

“Biznes i Zarządzanie” jako domyślną formę działalności gospodarczej przedstawia prywatne firmy i własność prywatną, w ten sposób upraszczając realną gospodarkę do absurdu. Koniecznie z taką samą uwagą należy dostrzegać inne rodzaje własności: publiczną, społeczną i spółdzielczą, a także towarzyszące im formy prawne. Każda z nich ma ważną rolę w realizacji różnorodnych celów społeczno-gospodarczych. Osoby zdające przedmiot powinny móc ocenić, jaką formę prawną wybrać dla prowadzonej działalności. 

Brakuje także roli państwa, które przecież jest jednym z najważniejszych podmiotów w systemie gospodarczym.Konieczne jest omówienie regulacji rynku przez państwo, funkcjonowania sektora publicznego czy kompozycji budżetu państwa. Istotny jest także system zabezpieczenia socjalnego. Uczeń powinien znać i rozumieć ryzyka socjalne, wymienić rodzaje składek i oraz wynikające z nich uprawnienia. Rozsądne zarządzanie budżetem domowym musi przecież uwzględniać różne korzyści i świadczone na naszą rzecz usługi publiczne.

Potrzeba także więcej wiedzy z zakresu planowania swojego budżetu i zmniejszania ryzyka.W programie należy omówić różne rodzaje ubezpieczeń prywatnych (osobowych i majątkowych), porównać oferty na przykładzie ubezpieczenia nieruchomości czy auta z uwzględnieniem relacji zakresów ochrony oraz sum ubezpieczeń do wysokości składki. Osoba kończąca przedmiot powinna móc charakteryzować różne rodzaje dodatkowego zabezpieczenia emerytalnego, odróżniać ubezpieczenie indywidualne od pracowniczego i wskazać zalety i wady dodatkowego zabezpieczenia na starość.

Jak znaleźć uczciwą pracę i odnieść sukces? Studiując karierę Elona Muska.🚀

Podstawa programowa dla przedmiotu w obecnym kształcie przenosi punkt ciężkości na “osobę przedsiębiorczą”, a więc taką, która dąży do założenia własnego biznesu lub buduje “markę osobistą”. Jednak dla przeważającej większości młodych osób kończących edukację, realnym problemem jest znalezienie uczciwej pracy bez wyzysku i mobbingu, a nie rozwój kariery influencerki czy spadkobiercy rodzinnej fortuny. Tymczasem jednym z ważniejszych punktów nauki przedmiotu ma być właśnie śledzenie karier “znanych ludzi sukcesu” jako codziennej inspiracji. To nie jest praktyczna wiedza, ale kreowanie nierealistycznych oczekiwań i wzmacnianie kultu jednostek.

Podobnie zresztą przedmiot wpaja zasługi w budowie polskiej gospodarki, narzucając jednostronną i niezwykle uproszczoną wizję świata. Stąd “kształtowanie postaw” ideologicznych takich jak “docenianie roli przedsiębiorców budujących w sposób odpowiedzialny konkurencyjną gospodarkę”. Niestety, 16 milionów pracujących Polaków i Polek nie zasłużyło na podobne uznanie. Zamiast pracownika, “Biznes i Zarządzanie” wprowadza nowomowę w postaci “osoby przedsiębiorczej na rynku pracy”.

Jak się chronić przed nieuczciwymi praktykami? Dowiedz się z internetu.🖧

Cały przedmiot charakteryzuje niemal zupełny brak budowania umiejętności naprawdę przydatnych na konkurencyjnym rynku pracy. Zamiast ochrony praw pracowniczych, kompetencji negocjacyjnych w zakresie lepszych warunków pracy oraz wynagrodzenia, rozpoznawania i adekwatnego reagowania na dyskryminację w miejscu pracy czy mobbing, uczniowie i uczennice mają praktykować “elastyczność” i uczyć się rozpoznawać przyszłe oczekiwania pracodawców, by lepiej spełniać ich wymagania. 

Prawa i instytucje chroniące pracownika powinny być co najmniej tak samo intensywnie nauczane jak te chroniące konsumenta. Do przedmiotu należy dodać, dotychczas pominiętą rolę związków zawodowych w gospodarce. Młoda osoba powinna wiedzieć, jak bronić swoich praw, jak dołączyć do związku zawodowego lub taki założyć, a także znać organizacje i instytucje propracownicze (takie jak Państwowa Inspekcja Pracy). 

Przedmiot, aby być szczególnie potrzebny i adekwatny dla wyzwań młodych osób, musi uczyć rozpoznawania nieuczciwych i nielegalnych ofert na rynku. Dodatkowo, aby pomóc uczniom w planowaniu swojej kariery w oparciu o realne założenia, a nie, jak często bywa, przypadek czy przywileje klasowe, powinno się tworzyć możliwości jakościowego doradztwa zawodowego i facylitować myślenie o swojej przyszłości w dłuższym terminie. 

Czy Biznes i Zarządzanie nie zdaje egzaminu?📝

W przedstawionej do konsultacji formule przedmiot cierpi na poważne braki merytoryczne. Część prezentowanej wiedzy jest anachroniczna, zaś wielokrotnie łatwo można zauważyć stronniczość opisów i zideologizowanie. Jednak przygotowany przez nas zestaw poprawek odpowiada na te wątpliwości. Liczymy, że w toku konsultacji społecznych – które przecież służą właśnie usprawnieniu projektów dzięki doświadczeniu środowisk eksperckich i społeczeństwa – uda się je zaimplementować. BiZ ma wciąż dużą szansę, ale odsyłamy go na sesję poprawkową.  

Stanowisko Stowarzyszenia Polska Sieć Ekonomii.

Aby przeczytać rozporządzenie MEIN wraz z uwagami PLSE – kliknij tutaj.

Podobne wpisy