Phillipe Aghion, gość II. Kongresu Regeneracja, laureatem ekonomicznego Nobla

Nagroda Banku Szwecji w dziedzinie nauk ekonomicznych, nazywana też ekonomiczną Nagrodą Nobla, trafiła w tym roku do aż trzech badaczy. Są to Joel Mokyr z Northwestern University, Peter Howitt z Brown University oraz Philippe Aghion z Collège de France i London School of Economics. Zostali wyróżnieni za pracę nad wyjasnieniem, jak innowacje napędzają trwały wzrost.

„Tegoroczni laureaci na różne sposoby pokazują, w jaki sposób twórcza destrukcja tworzy konflikty, które muszą zostać rozwiązane konstruktywnie – czytamy w uzasadnieniu przyznania nagrody – Inaczej innowacje zostaje zablokowana przez największe firmy i grupy interesu, które mogą doznać uszczerbku.”

– Praca laureatów pokazuje, że wzrost gospodarczy nie jest dany raz na zawsze. Musimy podtrzymywać mechanizmy leżące u podstaw twórczej destrukcji, żebyśmy nie popadli w stagnację” – komentował tegoroczną decyzję prof. John Hassler, przewodniczący komisji przyznającej nagrodę.

Korzystając z tej doniosłej okazji Polska Sieć Ekonomii pozwala sobie przypomnieć, że w 2023 r. jeden z laureatów – prof. Philippe Aghion – był gościem II. Kongresu Regeneracja!, kluczowej inicjatywy naszego Stowarzyszenia. Wygłosił wówczas wykład pt. „Siła twórczej destrukcji”, w którym w ogólnej formie zarysował swój model trwałego wzrostu poprzez innowacje, jaki opracował wraz ze współpracownikami Celine Antonin i Simonem Bunelem.

W tej dziedzinie przypadków nie ma, dlatego związek Aghiona z PLSE i Kongresem Regeneracja! również nie jest czystą koincydencją. Tegoroczne wyróżnienie ma miejsce w czasie, gdy trwa wzmożona dyskusja na temat postępów sztucznej inteligencji, która odbywa się w cieniu kontrowersji wokół pozycji największych firm technologicznych, czyli oligopolu Big Tech. Jest ona zasadniczym tłem przyznania nagrody prof. Aghionowi, z którego dorobku jednoznacznie wynika, że tacy monopoliści – chociaż trzymają rękę na najbardziej zaawansowanych technologiach – w istocie pełnią rolę antyrozwojową, blokują bowiem upowszechnianie się kolejnych innowacji, które mogą zagrozić im samym. Robią to zarówno korzystając ze swojej utrwalonej już pozycji rynkowej, jak i prowadząc lobbing za określonymi politykami na poziomie państw – jedno z drugim się zazwyczaj wiąże.

Nagrodę dla Aghiona, Howitta i Mokyra można w istocie interpretować jako rodzaj kontynuacji niewielkiego trendu, który znalazł też swój wyraz rok temu, kiedy ekonomiczny Nobel powędrował do Darrena Acemoglu. Inkluzywna ekonomia instytucjonalna Acemoglu stanowiła ramę, którę autor ten stosował do wyjaśnienia roli postępu technologicznego w rozwoju gospodarczym, twierdząc że innowacje oznaczają rozwój wtedy, gdy powstają i upowszechniają się w odpowiednim, egalitarnym środowisku instytucjonalnym.

Z wykładu, który Philippe Aghion wygłosił podczas Kongresu Regeneracja!, dowiedzieć się można przede wszystkim o jego badaniach pokazujących na podstawie danych historycznych, że wzrost poprzez innowacje wymaga przede wszystkim: powszechnego dostępu do edukacji, bezpieczeństwa socjalnego zabezpieczającego przed bezrobociem i dobrze działającej konkurencji, która dopiero przy zachowaniu dwóch pierwszych warunków może stanowić właściwie rozumianą schumpeterowską twórczą destrukcję. Mądra regulacja Big Techów i innych monopolistów jest jej podstawą. O tym również od początku swojego istnienia mówi Polska Sieć Ekonomii.

Kongres Regenaracja! Przerodził się z konferencji czysto akademickiej w wielkie wydarzenie społeczno-ekonomiczne, gromadzące setki ekspertów, aktywistów i pełnych entuzjazmu ludzi, chcących zmieniać Polskę na lepsze, kierując ją w bardziej inkluzywną stronę, gdzie działają innowacje i energia przedsiębiorczości, ale nikogo nie zostawiąc w tyle. To pokazała wrześniowa IV. edycja. Nadal jednak wydarzenie PLSE pozostaje ideowo i instytucjonalnie zakorzeniona w tej części akademii, która stanowi dziś całkowitą awangardę nauk ekonomicznych. Taki jest casus prof. Aghiona, jego z naszych najważniejszych dotychczas gości. Dlatego warto być z nami na kolejnej V. Regeneracji i ujrzeć w działaniu ekonomię, która służy ludziom.